W jaki sposób nowa dyrektywa CSR zapobiega występowaniu zjawiska greenwashingu?

Nowa europejska dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. CSR) weszła w życie 5 stycznia 2023 r. (1, 2). Zastępuje ona poprzednią dyrektywę CSR z 2014 roku i musi zostać transponowana do prawa krajowego najpóźniej do lipca 2024 roku. Nowa dyrektywa zmienia kilka innych dyrektyw, takich jak dyrektywa o rachunkowości, dyrektywa o przejrzystości i dyrektywa w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych. Zmieniona dyrektywa wprowadzi jednolite standardy dotyczące raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju, zapewni lepszą porównywalność działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i zwiększy przejrzystość w całej Europie. Uwaga: Niemiecka ustawa o należytej staranności w łańcuchu dostaw (ang. Supply Chain Due Diligence Act) wykracza poza wymogi europejskiej dyrektywy CSR, zobowiązując firmy do wdrożenia konkretnych środków w celu monitorowania i zapobiegania łamaniu praw człowieka, naruszeniom środowiska i innym naruszeniom należytej staranności w ich globalnym łańcuchu dostaw. 

Stara dyrektywa w sprawie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) wymagała już od większych spółek raportowania informacji niefinansowych na temat ich działalności. Europejska dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) wymagała od niektórych spółek raportowania informacji niefinansowych. Dyrektywa NFRD jest szczególnym wymogiem wynikającym ze starej dyrektywy CSR. Nowa dyrektywa CSR zastępuje obie dyrektywy. Głównym celem nowej dyrektywy CSR jest dalsza poprawa raportowania informacji niefinansowych przez spółki w obszarach takich jak zrównoważony rozwój i prawa człowieka. Od tej pory raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie miało podobny status jak sprawozdawczość finansowa spółek. Ma to na celu zapewnienie inwestorom, a w szczególności interesariuszom, lepszego obrazu wyników biznesowych spółki, jej pozycji i wpływu jej działalności. Według Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG), aby fundusze inwestorów zostały skierowane na zrównoważone projekty, potrzebna jest dostępność bardziej wiarygodnych danych dotyczących działalności spółek i ich wpływu na zrównoważony rozwój, społeczeństwo i środowisko. 

Ze względu na zmienioną dyrektywę CSR, spółki podlegają rozszerzonej i ustandaryzowanej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (3, 4). Wprowadzenie wskaźników ma na celu zapewnienie mierzalności i porównywalności dostarczanych informacji. Nowe rozporządzenie UE wzmacnia również koncepcję podwójnej istotności. Z jednej strony, firmy są obecnie zobowiązane do raportowania wpływu ich własnej działalności biznesowej na ludzi i środowisko; z drugiej strony, muszą również raportować wpływ tak zwanych aspektów zrównoważonego rozwoju (ekologia, ekonomia i sprawy społeczne) na ich własną firmę. Od teraz firmy są również zobowiązane do poddawania swoich raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju zewnętrznemu audytowi, podobnie jak w przypadku raportów finansowych. Komisja Europejska określiła standardy sprawozdawczości i zwiększającą się szczegółowość audytu z tzw. „ograniczonej pewności” do tzw. „wystarczającej pewności”. Ponadto informacje na temat zrównoważonego rozwoju i przestrzegania praw człowieka będą w przyszłości stanowić część raportu zarządu lub raportu rocznego. Jednolity, elektroniczny (nadający się do odczytu maszynowego) format raportowania [European Single Electronic Format (ESEF]) będzie również stosowany do raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Od tej pory kierownictwo będzie aktywnie i wyraźnie ponosić odpowiedzialność za raport zrównoważonego rozwoju. Specjalna przysięga, która do tej pory istniała tylko w odniesieniu do sprawozdawczości finansowej, ma zostać rozszerzona na raport zrównoważonego rozwoju. 

Stara dyrektywa CSR i dyrektywa NFRD wymagały jedynie od dużych firm działających w interesie publicznym i zatrudniających ponad 500 pracowników raportowania na temat zrównoważonego rozwoju w zakresie przepisów o rachunkowości. Nowa dyrektywa CSR zobowiązuje również spółki nienotowane na giełdzie, zatrudniające co najmniej 250 pracowników i posiadające sumę bilansową w wysokości co najmniej 20 milionów euro lub obrót w wysokości co najmniej 40 milionów euro, do składania sprawozdań. Spółki, których to dotyczy (około 15 000 firm w Niemczech), powinny już teraz dostosować swoje procesy raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju do roku sprawozdawczego 2023. Od 1 stycznia 2026 r. raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie również wymagane od wszystkich notowanych na giełdzie MŚP. 

Zgodnie z nowymi przepisami, raportowanie zrównoważonego rozwoju staje się częścią raportu zarządu lub raportu rocznego. Informacje muszą być oznaczone cyfrowo, aby można je było odczytać maszynowo i włączyć do platformy Europejskiego Pojedynczego Punktu Dostępu (ESAP). Oprócz podwójnej istotności (zob. powyżej) należy przestrzegać zielonych wskaźników finansowych określonych w rozporządzeniu dotyczącym taksonomii (UE 2020/852). Rozporządzenie to jest europejskim zbiorem zasad, które ustanawiają kryteria i wymagania dotyczące klasyfikacji działalności gospodarczej jako „zrównoważonej środowiskowo”. 

W 2020 r. Komisja Europejska ogłosiła inicjatywę ESAP w ramach planu działania na rzecz zrównoważonych finansów przedsiębiorstw. Celem platformy ESAP jest stworzenie centralnego, cyfrowego punktu dostępu do danych i informacji korporacyjnych z różnych krajów europejskich w celu poprawy przejrzystości oraz pewności prawnej i gospodarczej dla firm. Firmy mogą uzyskiwać dostęp, porównywać i analizować informacje finansowe, raporty, bilanse, dane z rejestrów handlowych i inne informacje korporacyjne z różnych krajów europejskich za pośrednictwem platformy. Platforma ma również na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw poprzez ograniczenie konieczności wyszukiwania informacji w każdym kraju UE oraz radzenia sobie z różnymi formatami i językami. Platforma jest obecnie w fazie rozwoju i będzie wdrażana stopniowo do 2030 r. (5). 

Izba Przemysłowo-Handlowa w Monachium i Górnej Bawarii, we współpracy z Value Balancing Alliance (VBA) i Deloitte, opublikowała przewodnik „5 kroków do sukcesu: raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju dla MŚP (In five steps to success: sustainability reporting for SMEs)". 

W zmienionej dyrektywie CSR istnieją różne mechanizmy, które mają pomóc w zapobieganiu tzw. zjawiska greenwashingu (6), tj. wprowadzającego w błąd przedstawienia spółek w odniesieniu do ich praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju. 

Dyrektywa CSR wymaga od spółek ujawniania określonych informacji niefinansowych w sposób jasny, zwięzły i kompletny - w tym kwestii środowiskowych, społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka oraz walki z korupcją i przekupstwem. Obowiązek raportowania ma na celu zmuszenie firm do przejrzystego raportowania swoich wyników i wpływu na zrównoważony rozwój. Ponadto równe traktowanie raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju i raportowania finansowego, niezależna weryfikacja, aktywne zaangażowanie interesariuszy w procesy raportowania, włączenie informacji o zrównoważonym rozwoju do raportu zarządu, a także sankcje za nieprzestrzeganie przepisów zapewniają wyższą wiarygodność informacji o zrównoważonym rozwoju, a tym samym niższe ryzyko wystąpienia zjawiska greenwashingu. Sankcje mogą obejmować grzywny lub inne konsekwencje prawne, co zachęca firmy do poważnego traktowania wymogów dyrektywy i dostarczania prawdziwych informacji. 

Literatura 

1 Gouze Stephanie, Dyrektywa CSR: Co będzie istotne w przypadku nowej dyrektywy, EQS Group [CRS Directive, What will be important with the new directive, EQS Group] Link 

2 Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) / CSR - wytyczne, Assekurata Assekuranz Rating-Agentur GmbH, [Non-Financial Reporting Directive (NFRD) / CSR - Guidelines, Assekurata Assekuranz Rating-Agentur GmbH] Link 

3 Dyrektywa w sprawie raportowania zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD), Nowa dyrektywa UE w sprawie raportowania zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw w pigułce, Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych     [Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), The new EU directive on corporate sustainability reporting at a glance, Federal Ministry of Labour and Social Affairs] Link 

4 Richter Nicole, Meyer Yvonne, Nowa europejska dyrektywa CSR: Co należy zrobić już teraz, EY Ernst & Young Global Limited [Richter Nicole, Meyer Yvonne, New EU CSR Directive: What to do already, EY Ernst & Young Global Limited]  Link 

5 UE, Ustanowienie Europejskiego Pojedynczego Punktu Dostępu (ESAP), Niemiecki Komitet Standardów Rachunkowości e.V, [EU, Establishment of a European Single Access Point (ESAP), German Accounting Standards Committee e.V.] Link 

6 Zrównoważony rozwój, CSRD - dyrektywa działa przeciwko zjawisku greenwashingu, Niemieckie Stowarzyszenie Ubezpieczeń [Sustainability, CSRD - works against greenwashing, German Insurance Association], Link