Vermijden van arbeidsongevallen in magazijnen

In 2019 deden zich volgens de Duitse sociale ongevallenverzekering (DGUV) 871.547 arbeidsongevallen voor in Duitsland, met 497 dodelijke slachtoffers als gevolg. 13.362 gevallen werden in de ongevallenstatistieken geclassificeerd als ernstige arbeidsongevallen, waarbij een pensioen- of overlijdensuitkering aan de verzekerde werd uitbetaald. In hetzelfde jaar waren er 87.541 arbeidsongevallen tijdens manueel transport. Daarnaast gebeurden er 154.570 arbeidsongevallen tijdens de manuele behandeling van voorwerpen. In de sector Transport & Warehousing bedroeg het aantal ongevallen in 2019, 72.528 in de ongevallenstatistieken. In de werkomgeving van magazijnmedewerkers tussen magazijnstellingen, machines en transportvoertuigen zijn er bijzonder veel bronnen van gevaar, die alleen kunnen worden vermeden door het volgen van de relevante ongevallenpreventievoorschriften en het nemen van voorzorgsmaatregelen. In Duitsland zijn er nu een groot aantal paragrafen in de wetgeving inzake arbeidsveiligheid en veiligheidsvoorschriften die zowel door de werkgever als door de werknemer moeten worden nageleefd. Het is van essentieel belang dat de interne organisatie voor veiligheid en gezondheid op het werk wordt opgezet en goed functioneert. 

Vaak leiden slordigheid en onvoorzichtigheid van de werknemers, het negeren van veiligheidsmaatregelen, gebrek aan opleiding en sensibilisering van de werknemers, gebrek aan onderhoud van de gebruikte arbeidsmiddelen zoals industriële trucks en stellingen, onaangepaste orde en netheid en een disfunctionele organisatie van de arbeidsveiligheid in het bedrijf tot te voorkomen ongelukken in het magazijn. 

Bovendien worden de persoonlijke beschermingsmiddelen niet of onvoldoende gebruikt. Het is niet zelden dat werknemers ernstige verwondingen oplopen, zoals snijwonden en kneuzingen aan ledematen. Voorwerpen kunnen ernstig letsel veroorzaken als ze van magazijnrekken vallen of als werknemers de controle verliezen bij het tillen van lasten. Vocht, vuil en zand kunnen ertoe leiden dat werknemers uitglijden of struikelen en over vergeten of ongemarkeerde voorwerpen vallen. Ook vallen van hoge werkplatforms is niet ongewoon. Ongevallen met vorkheftrucks, andere industriële trucks en kranen (hangende lasten) leiden vaak tot ernstiger letsel. Ook als de industriële trucks per ongeluk starten en hele rekken in elkaar klappen of voorwerpen en artikelen naar beneden vallen. In dit geval moet de werkgever passende maatregelen nemen om arbeidsongevallen te voorkomen. 

De welzijnswet en de codex over het welzijn op het werk, verplicht de werkgever om arbeidsongevallen en werkgerelateerde ziekten te voorkomen en ervoor te zorgen dat het werk veilig en menselijk is. De codex omvat de inrichting van de werkplek, de werkomgeving alsmede de werkprocedures, de werkstroom en de organisatie. De werkgever moet aan de hand van de risicobeoordeling bepalen welke arbeidsveiligheidsmaatregelen nodig zijn om ongelukken te voorkomen. De wettelijke regelgeving en eisen bij magazijnstellingen geeft belangrijke informatie over de preventie van ongevallen op het werk voor alle commercieel gebruikte stalen stellingen. Het somt de belangrijkste Europese normen op met betrekking tot de bouw- en uitrustingsvoorschriften en gaat dieper in op de eisen van de norm EN 15635 van toepassing op alle klassieke rekken. 

In het bijzonder gaat het informatiedocument over de regelmatige controle van stalen stellingen op schade, controle door bevoegde personen, classificatie van de schade, toestand van de veiligheidsvoorzieningen (inclusief aanrijdbeveiliging), belasting van de stellingen, reparatie en verhoging van de veiligheid in het magazijn. 

De euronorm EN 15635 verplicht werkgevers of bedieners om stellingen die geladen zijn met industriële trucks of in de nabijheid waarvan deze arbeidsmiddelen worden gebruikt, regelmatig te inspecteren of jaarlijks te laten inspecteren door een bevoegd persoon. Dit geldt voor inrijstellingen, doorrijstellingen, doorrolstellingen voor pallets, legbordstellingen, draagarmstellingen, meerverdiepssystemen, palletstellingen en opslagplatforms. Uit deze controleprocedure moeten op een begrijpelijke manier beschermingsmaatregelen voor beschadigde stellingen kunnen worden afgeleid. Elektrisch bediende stellingen en hoogbouwmagazijnen (> 12 m) van staal vallen ook onder deze norm. 

De codex bevat aanvullende bepalingen voor bepaalde opslagfaciliteiten, "Veiligheid van magazijnstellingen" is van bijzonder belang voor de preventie van arbeidsongevallen. 

Op de hoeken van magazijnstellingen die met niet-geleide transportbanden worden geladen of gelost, moet een botsbeveiliging worden geïnstalleerd die aan de vloer is verankerd en niet met de stellingdragers mag worden verbonden. De hoogte van de aanrijdbeveiliging moet minimaal 400 millimeter zijn. In punt 8 "Verhoging van de veiligheid in het magazijn" wordt voor alle staanders een aanrijdbeveiliging aanbevolen. 

Met betrekking tot de aanrijdbeveiliging en de legbordbeveiliging stelt de codex artikel "Opslagfaciliteiten en -apparatuur" het volgende voorschrift vast: "Statische stellingen die met niet-geleide transportbanden worden geladen of gelost, moeten op hun hoekzones - ook op doorgangen - worden beveiligd met een aanrijdingsbeveiliging die minstens 0,3 m hoog is, voldoende gedimensioneerd is, niet met de stelling is verbonden en met een geel-zwarte risicomarkering is gemarkeerd. Dit geldt niet voor de binnenzijden van stationaire eindstellingen bij mobiele apparatuur. Een aanrijdbeveiliging kan als voldoende gedimensioneerd worden beschouwd als deze een energie van ten minste 400 Nm kan absorberen. Voor geel-zwarte gevarenmarkering, zie het voorschrift "Veiligheids- en gezondheidsmarkeringen op de werkplek". 

Volgens de Arbeidsomstandighedenwet moet de eigenaar van het bedrijf of de werkgever de gevaren beoordelen die zich voordoen voordat hij de arbeidsmiddelen gebruikt. De wet specificeert echter niet in detail hoe een risicobeoordeling moet worden uitgevoerd. Alleen de principes worden genoemd. Volgens de verordening inzake arbeidsveiligheid moeten uit de beoordeling noodzakelijke en passende beschermingsmaatregelen worden afgeleid. Het hele proces moet ook door de werkgever worden gedocumenteerd. De "Preventieprincipes" en de wet op de veiligheid en gezondheid op het werk schrijven ook voor dat er een risicobeoordeling moet worden uitgevoerd om arbeidsongevallen te voorkomen. 

Een essentiële elementaire bouwsteen voor het voorkomen van ongevallen is het sensibiliseren en opleiden van medewerkers op het gebied van alle relevante onderwerpen op het gebied van arbeidsveiligheid. Hier is goed voorbereid materiaal van de werkgeversaansprakelijkheidsverzekeringsmaatschappijen dat gebruikt kan worden in interne opleidingen. Ook de veiligheidsvoorschriften van de wettelijke ongevallenverzekering worden voortdurend aangepast aan de gevarenbronnen in het magazijn om arbeidsongevallen te voorkomen. De controle en het toezicht op de naleving van de regels ter voorkoming van arbeidsongevallen is niet minder belangrijk. Deze beheerstaak is de verantwoordelijkheid van de operationele leiding in het magazijn. De werknemers in het bedrijf moeten het gevoel hebben dat het bedrijf de arbeidsveiligheid serieus neemt en overtredingen daarvan consequent bestraft (ook met sancties). De arbeidsveiligheid moet worden georganiseerd in samenwerking met het management, de werknemersvertegenwoordigers en de bedrijfsartsen. Externe deskundigen staan klaar om advies en hulp te bieden bij het voorkomen van ongevallen. Het belangrijkste is echter - de arbeidsveiligheid moet in de onderneming worden geleefd.

Sommige dingen zijn hierboven al genoemd. Naast het voldoen aan de wettelijke voorschriften ter voorkoming van ongevallen en het opstellen van een risico-evaluatie, moeten de stellingsystemen ook regelmatig worden geïnspecteerd door specialisten (veiligheidsfunctionarissen). Regelmatige visuele inspecties naast de jaarlijkse controle van de magazijnstellingen helpen om aanrijdingsschade in een vroeg stadium op te sporen. Alle schade aan de stellingen moet worden gedocumenteerd. Inspectielabels geven informatie over de noodzakelijke onderhoudsintervallen. Magazijnsignalisatie, rambeveiliging en andere beveiligingssystemen dienen als eenvoudige maar effectieve maatregelen voor meer veiligheid in de bedrijfsprocessen en het voorkomen van ongelukken.  

Voorbeelden hiervan zijn: veiligheidsrailing, staanderbescherming, botsbeschermingsbeugels, veiligheidsmarkeringen, barrièresystemen voor het scheiden van gangpaden en werkgebieden, brandbeveiligingssystemen, ...  

Zoals hierboven beschreven zijn bepaalde botsbeveiligingen, waarschuwings- en beveiligingsprofielen voor magazijnrekken en slagbomen wettelijk verplicht. Nog andere dienen in het algemeen ter verhoging van de veiligheid. In de operationele omgeving worden beschermingsbeugels gebruikt op interne transportroutes om ongelukken onderweg, op machines en voertuigen en vooral op hoeken en randen te voorkomen. 

Een andere tip zijn vloermarkeringsbanden of vloermarkeringsverven. Ze kunnen door de werkgever worden gebruikt om opritten en voetpaden zichtbaar te scheiden om ongevallen te voorkomen. Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat de breedte van de opritten voldoende is. Overeenkomstige specificaties staan in de bovengenoemde wet- en regelgeving. Antisliptapes of -coatings verminderen ook het risico op uitglijden op natte of vette oppervlakken. Er zijn ook bindende regels voor het gebruik van vorkheftrucks en andere industriële trucks. Zo moet bijvoorbeeld het gebruik van de voertuigen door onbevoegden of het rijden met een gehesen lading worden uitgesloten. 

Individuele arbeidsveiligheidsuitrustingen bestaan tegenwoordig in vele variaties en dragen bij aan het verminderen van het gevaar voor ongelukken. Ondersteunende exoskeletten kunnen het herhaaldelijk tillen van zware lasten vergemakkelijken en zo ongelukken en verwondingen door de werkgever voorkomen. Dankzij de nieuwste sensor wordt zwaar werk veel gemakkelijker en rugvriendelijker. Vooral aan de montagelijn en bij het inpakken moet vaak langdurig worden gewerkt met het lichaam licht voorovergebogen, wat de lendenwervels op de lange termijn zwaar belast. Vooral bij het heffen van zware lasten en het verwijderen van goederen van de vloer in de orderverzamelruimte wordt de rug zwaar belast. 

Hoewel alle maatregelen worden genomen om het risico op ongelukken te verminderen, moeten EHBO-dozen altijd goed bereikbaar zijn op de bouwplaat van een magazijninrichting. De overheidsbrochure “Eerste hulp op het werk” geeft informatie over eerste hulp op de werkplek. Maar er wordt ook aandacht besteed aan posttraumatische stress na een ongeval of incident. Personen belast met het waarborgen van de eerste hulp in het bedrijf moeten speciaal worden opgeleid voor hulp bij bedrijfsongevallen volgens de voorschriften van de wettelijke ongevallenverzekering.