Toekomst van de levensmiddelenhandel

In de afgelopen jaren hebben de toenemende digitalisering en Industry 4.0 geleid tot de opkomst van online shoppen en bezorgdiensten aan huis en een verandering in de bedrijfsmodellen. Deze modellen veranderen zowel de groothandel als de detailhandel in levensmiddelen en ook de levensmiddelenlogistiek. De studie uit 2017 "Retail 4.0 The future of retail grocery in a digital world" van management consultants McKinsey & Company toont een overgang van Retail 3.0 naar Retail 4.0. Volgens McKinsey werd Retail 3.0 gevormd door de opkomst van e-commerce sinds 1995, eerst door Jeff Bezos van Amazon en uiteindelijk door bedrijven als eBay en Zappos. Online foodretailing had aanvankelijk een moeilijke tijd in de markt. De meeste succesvolle bedrijven werken tegenwoordig met een mix van traditionele retail en online handel, zoals Rewe en Edeka (Bringmeister.de). Bezos heeft echter ook zijn Amazon Fresh-service in 2017 met succes in grote Duitse steden gelanceerd. In Retail 4.0 ontstaan nieuwe trends en bedrijfsmodellen in de levensmiddelensector. Kenmerkend zijn hier cross-channel multi-channel en omni-channel modellen. 

Volgens de McKinsey-studie ontstaan er zeven nieuwe trends in de voedingsdetailhandel 4.0:

1. Nieuwe innovatieve aanbieders van online handelsplatformen voor levensmiddelen betreden voortdurend de markt. Het hele bedrijfsmodel moet worden opgesplitst in zijn segmenten en gestroomlijnd om winst te maken met bijvoorbeeld thuisbezorging, click-and-collect, drive-through en centrale afhaalstations. Het is een vergissing om te geloven dat online voedselverkoop altijd een nichemarkt zal blijven of dat de "last mile" te duur is. Herbruikbare verpakkingen bij belevering zoals magazijnbakken en distributiebakken is hierbij de toekomst, we kunnen niet blijven bomen kappen voor karton en het gerecycleerd karton is daarom steeds duurder aan het worden. Waarom nog in karton investeren?
2. Sommige traditionele winkeliers worden creatief en bieden online extra aankoopmogelijkheden. Als gevolg daarvan vervagen de online en offline verkopen. De klant wil in de toekomst geëntertaind worden. Klanten kunnen bijvoorbeeld online bestellen en vervolgens via "drive-through" de goederen in de winkel afhalen. Virtuele winkels worden geïntegreerd in de fysieke supermarkt. Daarnaast worden er steeds meer "microwinkels" gecreëerd als leveringshubs voor het betreffende bedrijf, zodat klanten de producten fysiek kunnen ervaren voordat ze online kopen.
3. Het belang van digitale marketing, sociale media en locatiegebaseerde diensten neemt verder toe. Hierdoor kunnen ook betere klantcommunicatie en klantideeën worden verwerkt. 
4. De klantbenadering, de aanpassing aan de eisen van de klant en het beheer van de klantrelatie worden meer verfijnd. De redenen hiervoor zijn big-data-analyse, apps, geavanceerde klantenbindingsprogramma's, "social shopping" en lokale diensten.
5. De vooruitgang van de zelfbedieningskassa's van de supermarkt en de "digitale portemonnee". En Near-field communicatie (NFC) maakt het gebruik van smartphones voor de betaling mogelijk (Scan & Go App).
6. Het gebruik van tablets voor uitgebreide informatie en training van medewerkers en voor productinformatie en productaanpassing voor klanten neemt toe.
7. Door middel van dynamisch prijsbeheer passen conventionele voedingsdetaillisten hun prijzen steeds meer aan om ze in overeenstemming te brengen met de online prijzen.

Verwachtingen van klanten en consumententrends zoals transparantie van de toeleveringsketen, voorkeur voor seizoensgebonden en regionale voedingsmiddelen, thuisbezorging, kant-en-klare voedingswinkels, bewustwording van voedselverspilling en biologische en fairtrade labels moeten worden aangepakt en geïmplementeerd door bedrijfsstrategieën, het logistieke netwerk en nieuwe technologieën. De studie "Future Trends in Food Logistics" van de TU Berlijn gaat hier onder andere dieper in op de consumententrends en -strategieën van de toekomst. Nieuwe bedrijfsmodellen en logistieke netwerkstrategieën zijn hier van bijzonder belang. In de logistieke sector kunnen innovatieve bundelings- en distributiestrategieën, de ontwikkeling van stedelijke leveringsconcepten, het opzetten van structuren voor voedselretouren en met name het gebruik van synergieën bij de vervulling van distributiekanalen, de toewijzing van productassortimenten, orderverzameling en transport worden verwacht. De gehele logistieke keten zal worden gedigitaliseerd, met IT als basis voor het succes van de omnichannel-logistiek. "Momenteel worden online-klanten en andere klanten in de detailhandel vaak vanuit twee verschillende logistieke systemen bediend. Hoe hier synergieën kunnen worden bereikt, is nog niet naar tevredenheid opgelost en vraagt om innovatie. Op technologisch vlak is het ook een uitdaging om de last mile delivery efficiënt af te handelen. Innovatieve concepten voor flexibele multi-compartimentvoertuigen voor de last mile delivery bestaan nauwelijks, maar zouden de distributie van de last mile delivery efficiënter kunnen maken", aldus de auteurs van de studie. Click-and-Collect concepten kunnen dienen als alternatief voor de kostenintensieve levering van de last mile delivery. Met Click-and-Collect bestelt de klant online en kan dan vaak de winkel en het tijdstip van afhalen bepalen. In het algemeen kan gesteld worden dat de branchegerichte aanpak de meest kostenefficiënte aanpak is, vooral voor de instap van traditionele winkeliers in de online-kruidenierswinkels of in landelijke gebieden. Zogenaamde schaduwwinkels worden gebruikt om pure e-commerce transacties te verwerken. Ze doen denken aan een supermarkt, maar dienen als online fulfilment center of om click-and-collect-concepten mogelijk te maken. Volgens het onderzoek zullen logistieke dienstverleners (met multi-compartimentvoertuigen) vooral in de traditionele supermarktsector een grote rol spelen om de stedelijke gebieden te ontlasten, op de leveringen aan huis. Ook leveringen met behulp van drones en distributiebakken zijn sinds 2016, in ieder geval in Amerika, een realiteit. In San Francisco levert de kruideniersketen 7-Eleven per drone aan geselecteerde klanten. Het startende bedrijf Flirtey, levert de drones. In San Diego wil Uber in de toekomst McDonalds burgers per drone leveren. De drones moeten echter in een beveiligde zone landen en de leveringen worden dan per koerier aan de klant geleverd. 

Het Covid-19-virus heeft momenteel een enorme invloed op het consumentengedrag van mensen, aangezien bijna alle winkels gesloten zijn en naar verwachting slechts geleidelijk aan weer opengaan. Mensen worden aangespoord om thuis te blijven, wat het consumentengedrag enorm heeft veranderd. Met name ouderen schrikken nu terug voor de drukte tussen de rekken en ontdekken de voordelen van e-commerce. Een nieuwe studie van het e-commerce auditbedrijf „Detail Business Information“ voor de Duitse, Franse en Britse markt voorspelt echter dat de online handel hier op langere termijn baat bij zou kunnen hebben. Volgens de Kantar-studie intensiveert de corona-uitbarsting de verschuiving van traditionele retail naar het online kanaal sneller dan verwacht: in plaats van over drie tot vier jaar zal het koopgedrag waarschijnlijk binnen enkele maanden sterker in de richting van online gaan. Online shop „Rewe“, Duitslands grootste e-commerce-operator voor verse levensmiddelen, registreert een enorme toename van de bestelintensiteit. En de voedingswinkels in België en Nederland volgen op de voet. Er zijn echter ook langere wachttijden tot belevering aan huis. Tijdslots voor de volgende levering zijn vaak pas na een week of twee beschikbaar. Veel leveranciers gaan dit tegen met extra logistieke capaciteiten en passen hun assortiment, magazijninrichting zoals legbordstellingen, palletstellingen aan om de infrastructuur en werknemers in de retail te ontlasten. Er is meer en meer vraag naar opslag in de hoogte, BITO hoogbouwstellingen zijn hierbij dé oplossing. Je kan starten op grondniveau en later inversteren in de hoogte, meerverdiepsstellingen van BITO zijn later nog uit te breiden. 

Literatuur:

Desai Parag, Potia Ali, Salsberg Brian, Retail 4.0 - The future of retail grocery in a digital world (2017), McKinsey & Company, New York 

Nitsche Benjamin, Anna Figiel, Zukunfttrends der Lebensmittellogistik -Herausforderungen und Lösungsimpulse, Hrsg. Straube Frank, Universitätsverlag der TU Berlin, 2016, http://verlag.tu-berlin.de 

Kantar-Studie, E-Commerce-Prüfungsgesellschaft Detail Online, April 2020, Stockholm (ots)