Smart City loop. Stadslogistiek en ondergronds transport

Stadslogistiek wordt steeds meer belast door het toenemende goederenverkeer, niet in het minst door de snelle groei van e-commerce. Enerzijds neemt de verstedelijking en dus het aantal mensen, voertuigen, goederenstromen, afval- en recyclagestromen enzovoort toe. Anderzijds is er een toenemende druk voor duurzaam beheer als gevolg van de klimaatverandering. Stadslogistiek gaat dan ook over ideeën en concepten voor het ontwerpen van een stadsvriendelijke, efficiënte en milieubewuste bevoorrading van metropolen en steden.

Het onderwerp stadslogistiek is over het algemeen zeer breed. Het onderwerp gaat over elektrische mobiliteit en fluisterstille logistiek ’s nachts in de stad tot onder meer over hyperloop, drone delivery, kabelbaansystemen … (1). Er moeten nieuwe manieren worden gevonden om goederen in de toekomst te vervoeren. Daarbij moeten in de ware zin van het woord “nieuwe ruimtes” worden gecreëerd. Goederenverkeer kan zowel in het “luchtruim” als “ondergrondse ruimte” plaatsvinden. Maar stadsdrukte kan ook worden verminderd door de nachtelijke uren open te stellen voor de levering van goederen door middel van geluidsarme logistiek. Het werkterrein “de stad”, de eisen en de bijbehorende oplossingen zijn zeer complex.

Het adviesbureau komt niet tot een eenvoudige conclusie maar presenteert vier scenario's: The Wild West, Regulated diversity, City-wide platform en Coexistence of giants. Stadslogistiek omvat belangrijke trends zoals verstedelijking, e-commerce, snelle individuele leveringen en de vraag naar flexibele kleinschalige leveringen in de detailhandel. Dit is nu al een enorme uitdaging voor de logistiek in steden en natuurlijk ook voor de bewoners. Verkeers- en geluidsoverlast, milieuvervuiling en opwarming van de stad zijn de problemen die moeten worden aanpakt met nieuwe ideeën voor stadslogistiek. Het adviesbureau Roland Berger heeft de studie "Urban Logistics 2030" uitgeschreven en gepubliceerd (2). De vraag hierbij is “hoe” steden hun stadslogistiek “duurzaam kunnen vorm geven” en welke belangengroepen (de overheid, de logistieke dienstverleners, retailers en burgers) hier de leidende rol op zich nemen. Hoeveel coördinatie zal er zijn tussen de private sector en de overheid?

In het scenario "The Wild West" komt de overheid nauwelijks tussenbeide in de ontwikkeling en laat zij het terrein over aan de logistieke bedrijven. Innovatieve bedrijven met nieuwe logistieke concepten, vooral op de last mile, strijden om de gunst van de klant.

In het scenario " Regulated diversity " beslist en controleert de stad het regelgevingskader. Voorbeelden van stadsinterventies zijn de invoering van een dynamische stadstol om het commerciële verkeer te regelen, parkeerbeheer en toegangstijden voor leveringen, verzendingen en transporten. De sterke concurrentie verhindert echter de invoering van samenwerking en normen. In de volgende twee scenario's neemt de mate van samenwerking in het totale systeem toe.

Het scenario "City-wide platform". In dit scenario geeft de stad “1 platform” een licentie om al het logistieke verkeer te beheren met behulp van gedecentraliseerde magazijnen. De goederenstroom tussen verschillende aanbieders worden gebundeld voor de last mile met behulp van die gedecentraliseerde magazijnen. Het platform kan worden geëxploiteerd door de stad zelf, door een derde partij of in de vorm van een publiek/privaat partnerschap. Er zijn twee doelen die de stad nastreeft met dit soort van het platform. Ten eerste wil ze de efficiëntie van het netwerk verhogen door leveringen te bundelen en aanbieders te laten samenwerken. Anderzijds voor meer concurrentie op de markt te creëren en de druk op te voeren om te innoveren. Vraag en aanbod voor levering vanuit de gedecentraliseerde magazijnen komen samen op het platform. Contracten voor leveringen worden gegund aan de meest geschikte bedrijven.

Het scenario “Co-existentie van de grote spelers” In dit scenario ontstaan een paar grote platforms, die het overgrote deel van de stadslogistiek beheersen. Deze platforms kunnen leveringen en voertuigen beter coördineren en bundelen dankzij het grote aantal gebruikers en het hoge leveringsvolume. De stad vertrouwt op het vermogen van de vrije markt om het logistieke verkeer binnen de stad zelf te reguleren. De verschillende platforms kunnen voortkomen uit grote spelers die al actief zijn op de markt. Maar het ontstaan van onafhankelijke white-label platforms is evenzeer mogelijk, geëxploiteerd door grote technologieleveranciers of start-ups met sterke financiële ondersteuning. Logistici kunnen zich aansluiten bij een van de bestaande platforms of zelf een platform ontwikkelen. Wie niet tot een van de logistieke platforms behoort, zal in het kader van de consolidatie uit de stad verdwijnen. De concurrentie zal resulteren in de opkomst van enkele economisch efficiënte platforms die verschillende ecosystemen en normen hebben opgezet.

In het algemeen moeten “alle belanghebbenden” zoals bedrijven en steden zich inspannen om het “Wilde Westen scenario” te voorkomen. Aangezien dit zou leiden tot een nog grote toename van het verkeer in de binnenstad.

Emissievrije leveringen dankzij “hubs”

Emissievrije bezorging bestaat al in verschillende steden. Tegen eind 2022 zal DACHSER de stadscentra van ten minste elf Europese grootstedelijke regio's emissievrij bevoorraden. DACHSER Emission-Free Delivery wordt momenteel al toegepast in Stuttgart, Freiburg en Oslo. Er worden ook voorbereidingen getroffen in Berlijn, München, Straatsburg, Parijs, Praag, Kopenhagen, Madrid en Porto. (3) Het modulaire systeem bestaat uit e-trucks, elektrische bakfietsen en zogenaamde microhubs. De vrachtfietsen kunnen goederen, samengestelde pakketten uit meerdere kleine pakjes of gepalletiseerde goederen tot 250 kg naar de eindklant vervoeren. De e-trucks bevoorraden de “urban hubs” (kleine overslagmagazijnen) net buiten de stad met goederen. Deze goederen worden ondergronds vervoerd naar kleine “city hubs” in de stad. Daar worden bakfietsen geladen en deze worden vooral gebruikt in voetgangerszones voor de levering van pakketten.

Geluidsarme nachtelijke logistiek

Het project “GeNaLog”, onderzoek naar “Geluidsarme Nacht Logistiek” van het Fraunhofer-instituut IML, moet leiden tot stille en emissievrije nachtelijke leveringen in woonwijken via geluidsarme of elektrische voertuigen (4).

Het GeNaLog-consortium bestaat uit IML, REWE, DOEGO en TEDi, maakt gebruik van e-trucks, geluidsgeoptimaliseerde voertuigvloeren, laadhulpmiddelen en speciaal opgeleide chauffeurs.

Uit de studie blijkt dat het project technologisch haalbaar is en dat bewoners van stedelijke woonwijken zich niet gestoord voelen door de gebruikte "stille technologie". Het probleem ligt volgens IML vooral aan de kant van de wetgeving en de goedkeuringsprocedures. Innovatieve concepten passen niet in het strakke korset van voorschriften en richtlijnen. De volledige Duitse studie kan u hier lezen.

Smart City Loop 

Een ondergronds tunnelnetwerk van enorme buizen, uitgerust met transportband, moet zowel goederen als leeggoed, transportverpakkingen en retourzendingen vervoeren tussen een overslag hub aan de rand van de stad en een kleine city hub’s in het stadscentrum (5). De diameter van de buizen zijn zo groot dat euro-pallets er volautomatisch in vervoerd worden.

City Hubs kunnen nieuw worden gebouwd of worden geïntegreerd in bestaande panden zoals parkeergarages of warenhuizen. Het project is relatief eenvoudig uit te voeren omdat de bijbehorende technologie zoals tunnels boren en transportsystemen al beschikbaar is en tot de "state of the art" in de logistiek behoort. Ook zijn reeds leidingsystemen van dezelfde omvang gebouwd, bijvoorbeeld voor de stadsverwarming.

Denk je aan Zwitserland, dan denk je aan bergen, maar op logistiek gebied willen de Zwitsers juist helemaal de andere kant op. Diep de grond in. De Ständerat, een van de twee kamers van het Zwitserse parlement, gaf in juni 2021 unaniem zijn zegen aan een nieuwe Bondswet die de aanleg van een uitgebreid ondergronds goederentransportsysteem mogelijk moet maken. Lees het volledige artikel hier.

Literatuur:

1 „Smart City Loop“ Sustainable urban logistics: concepts against urban collapse (ENG). International Exhibition for logistics, May 9–12, 2023  Link

2 What will urban logistics look like in 2030, artikel Roland Berger (ENG) Link

3 Dachser expands zero-emission city deliveries to eleven European cities, May 2021, Dachser SE, Link

4 Bernsmann Arnd et al, Potentials of low-noise night logistics, Results and recommendations for action of the GeNaLog research project, Fraunhofer IML, Link

5 Video: Ondergronds transport „Smart City Loop“, The way to the last mile, Link

Boekenlectuur: Stadslogistiek licht en elektrisch, Hogeschool Rotterdam Logistics Engineering, Link