Eenvoudige maatregelen voor brandbeveiliging in het magazijn

Opslagbranden kunnen verwoestende proporties aannemen - vooral als de noodzakelijke brandbeveiligingsmaatregelen niet worden genomen en de verkeerde bouwmaterialen worden gekozen. Brandbestrijding kan dan een nachtmerrie worden.

Brand in industriële gebouwen heeft vaak een grote impact op het milieu. Zo kan het grondwater worden verontreinigd door het bluswater en kan de lucht worden verontreinigd door zeer giftige rookgassen. Bovendien wordt het voortbestaan van het bedrijf en daarmee vele arbeidsplaatsen in de regio in gevaar gebracht. Het verlies van machines en onvervangbaar onderzoeksmateriaal en de impact op hele industrietakken is mogelijk.

De schatting van de maatgevende brandbelasting moet uitgevoerd worden door de bouwheer bij de aanvraag van de stedenbouwkundige vergunning, en door de brandweer bij hun opdracht inzake de controle van de toepassing van de brandpreventienormen.  

Brandbeveiliging in het magazijn heeft een enorme invloed op de bouwkundige inrichting van de opslagruimtes en het magazijn als geheel en moet daarom in een vroeg stadium van het ontwerpproces in overweging worden genomen.  

Pakhuizen en magazijnen behoren tot de industriële gebouwen. Volgens de modelrichtlijn voor bouwkundige brandbeveiliging in industriële gebouwen (modelrichtlijn voor industriële gebouwen - MIndBauRL,1) zijn "industriële gebouwen gebouwen of delen van gebouwen in de industriële of commerciële sector die dienen voor de productie (vervaardiging, behandeling, gebruik, distributie) of de opslag van producten of goederen.  

Het MIndBauRL is vooral van toepassing op de brandbeveiliging in magazijnen. De VDI-richtlijn 3564 (2) geeft ook gedetailleerde aanbevelingen over brandbeveiliging - bijvoorbeeld over de grootte van de rookafzuigzones. Bovendien is de richtlijn voor kunststofopslag ook van toepassing op hoogbouwmagazijnen. 

Het doel van de richtlijn, zoals gedefinieerd in deel 1 van de MIndBauRL, is het reguleren van de minimumeisen voor de brandwerendheid van bouwonderdelen, de ontvlambaarheid van bouwmaterialen, de grootte van brand- en brandbestrijdingssecties en de indeling, locatie en omvang van de vluchtwegen. Industriële gebouwen die aan de eisen van deze richtlijn voldoen, voldoen aan de beschermingsdoelstellingen van § 14 MBO (Model Bouwwetboek). 

Complexe brandbeveiligingsvoorschriften drijven vaak de investering voor een magazijn op en gaan ten koste van ruimte en functionaliteit. Alle betrokken partijen, zoals architecten, brandweerlieden en logistieke planners, moeten daarom het bouwconcept in nauwe samenwerking uitwerken om de totale investering zo laag mogelijk te houden. Brandbeveiliging is een van de top 5 van de belangrijkste maatregelen:  

• Hou de vuurhaard ruimtes klein 

• Hou de opslaghoogte laag 

• Verminderen van brandlasten 

• Betrek de brandveiligheidsdeskundigen erbij 

• Integratie van brandverzekeraars 

De Richtlijn Industriebouw definieert een „vuurhaard“ als het "gebied van een gebouw tussen de buitenmuren en/of de muren die zijn ontworpen als brandmuren over alle verdiepingen".  Het gebied van de „vuurhaard ruimtes“ wordt gedefinieerd als "het vloeroppervlak van de vloer met de grootste omvang van een vuurcompartiment tussen de opstijgende omtrekelementen". Vuurcompartimenten moeten de ongehinderde verspreiding van brand voorkomen (vergelijkbaar met een "brandstrook" bij bosbranden). Zij moeten echter ook een gerichte brandbestrijding mogelijk maken. Brandcompartimenten kunnen dus worden gevormd door bijvoorbeeld brandwanden, maar ook door "open ruimtes", bijvoorbeeld 5 m breed. Het ontwerp van de toelaatbare afmetingen van de brandcompartimenten is gebaseerd op de tabelprocedure in hoofdstuk 6 van het MIndBauRL. Interne brandcompartimenten zijn alleen toegestaan in combinatie met een automatisch brandblussysteem. 

In de regel geldt dat hoe hoger een magazijn, hoe hoger de eisen op het gebied van brandveiligheid. Het industrieel bouwbesluit schrijft onafhankelijke brandblusinstallaties (sprinklerinstallaties) of zelfs legborden met sprinklerinstallaties voor opslaggoederen met een hoogte van 7,5 m of meer voor.  "In opslaggebouwen moeten automatische brandblussystemen worden geïnstalleerd als de hoogte van de opgeslagen goederen (bovenrand van de opgeslagen goederen) hoger is dan 7,5 m." (6.4.2 IndBauRL).  Als de opslagbeheerders onder deze hoogte blijven, kunnen ze zich over het algemeen redden zonder grote brandbeveiligingsmaatregelen. Na 9 m en 12 m (bovenste opslaghoogte) zijn er nog andere bijzondere hoogten waarop de brandveiligheidseisen nog kunnen toenemen. In de modelrichtlijn voor industriële constructies (vanaf 2014), die relevant is voor bouwkundige hoogbouwstellingen, worden verdere eisen gesteld aan hoogbouwstellingen met een opslaghoogte van meer dan 9 m (tot aan de bovenrand van de opgeslagen goederen), zonder dat deze in detail worden gespecificeerd.  Dit gat wordt gedicht door de richtlijn VDI 3564 (Brandbeveiliging: aanbevelingen voor hoogbouwstellingen, 2016). Het geeft bijvoorbeeld aanbevelingen over de eisen en de grootte van de rookafzuigzones. 

Volgens DIN 18230-1 wordt de brandbelasting berekend aan de hand van de verbrandingsfactor m. Dit is een dimensieloze coëfficiënt waarmee de brandbelasting van een stof of een mengsel van stoffen wordt beoordeeld.  

Naast het brandgedrag van het materiaal houdt het rekening met het temperatuur-tijdgedrag in het onderdeel. De toepassing van deze norm is niet mogelijk voor legbordenopslagsystemen hoger dan 9 m, omdat de brandfactor van de opgeslagen goederen niet kan worden bepaald op basis van deze hoogte.  

Een beoordeling kan daarom alleen worden gemaakt overeenkomstig de hoofdstukken 5 en 6 van het MIndBauRL voor industriële gebouwen. 

Indien nodig moet het magazijn worden verdeeld in verschillende zones. Als bijvoorbeeld een deel van de goederen een hoge brandbelasting heeft en u wilt deze chaotisch over het hele magazijn verdelen, dan moet aan hogere eisen worden voldaan voor het hele magazijn. In het ergste geval kunnen deze goederen geconcentreerd en chaotisch "ergens" in het magazijn worden opgeslagen.  

Het is beter om deze goederen te bundelen in een speciale opslagruimte of zelfs structureel te scheiden in een opslagruimte voor gevaarlijke stoffen. In dit geval hoeft slechts op een relatief klein oppervlak aan hoge eisen op het gebied van brandbeveiliging te worden voldaan. 

Het is ook raadzaam om in een relatief vroeg stadium aandacht te besteden aan het „verpakken“ van de eindproducten, zodat hier geen onnodige vuurbelasting ontstaat. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het type van gebruikte stretchfolie. 

Voor het geplande magazijn moet in een zeer vroeg stadium een brandbeveiligingsrapport worden opgesteld. Dit biedt duidelijkheid en planningszekerheid voor de industriële bouw vanaf het begin en alternatieve (vlucht)wegen kunnen in een vroeg stadium worden voorzien. Op het gebied van brandbeveiligingsverzekeringen moeten de kosten voor verzekering en brandbeveiliging met elkaar worden vergeleken. Als er veel brandbeveiliging is, kan de verzekeraar de premie verlagen, maar de investering voor brandbeveiliging is zeer hoog. In het algemeen moet de veiligheid van de werknemers bij alle overwegingen voorop staan. 

Naast de bovengenoemde top 5 voor brandbeveiliging zijn er nog andere aspecten die aan de orde moeten komen. In het algemeen zijn legbordstellingen met een ingebouwd thermisch verzinkt rooster geschikt voor de opslag van licht ontvlambare goederen. Ze zijn doordringbaar voor water en lucht en zijn ideaal bij gebruik van sprinklerinstallaties in het magazijn. Het brandbeveiligingsconcept is ook belangrijk voor verrijdbare magazijnstellingen, want afhankelijk van de positie van de transportvoertuigen zoals heftruck en het gangpad is het mogelijk dat de brandhaard niet gemakkelijk te bereiken is. Hier bestaat bijvoorbeeld de mogelijkheid van een zogenaamde "brandbeveiligingspositie" waarbij alle gangpaden automatisch 's nachts licht worden geopend. Er zijn magazijnbakken met waterafvoergaten of legbordstellingen met watergaten. Dit om ervoor te zorgen dat het bluswater ook van bovenaf naar beneden stroomt. Het bewust plannen van „vuurhaarden“ en het „gebruik van het schoorsteeneffect“ om sprinklers en sprinklerinstallaties te activeren is een even belangrijk punt.  

Sproeikoppen worden vaak boven de „opzettelijk ontworpen schoorstenen" geplaatst, die daardoor sneller worden verwarmd en geactiveerd. Op dit punt is de brand nog "jong" en kan de volledige brandmeldketen direct worden geactiveerd. Het vuur blijft lokaal in het gebied van de schoorsteen, maar wordt daar ook bestreden via de sprinklers. Dit zal de verspreiding van de brand in het gebied belemmeren. Om dat schoorsteeneffect te bereiken zijn er vaak specificaties voor de plaatsing van de pallets of magazijnbakken in een magazijnstelling en hun zijdelingse afstanden tot elkaar of hun afstanden in het geval van dubbeldiepe opslag. 

Literatuur:

1) Brandveiligheid van industriële gebouwen - bijlage 6 van het koninklijk besluit "Basisnormen", februari 2019 - www.wtcb.be  

2) Confederatie Bouw - Veiligheid in de bouw, juli 2018 - cms.confederatiebouw.be 

3) Brandbestrijding voor brandpreventieadviseurs - Brandweeracademie, december 2017 - www.ifv.nl/kennisplein