Wat is Greenhouse Gas? En wat zijn Scope 1, 2 en 3?
Klanten eisen steeds meer duurzaam ondernemerschap van hun leveranciers. Duurzaamheid heeft niet alleen te maken met het voldoen aan de ISO 14064-norm, bedrijven die effectief ook aantonen dat ze milieubewust bezig zijn, verhoogt hun geloofwaardigheid. Bijvoorbeeld het inzetten van herbruikbare transportbakken in de plaats van kartonnen dozen (1). De basis voor elke efficiënte klimaatstrategie is het nauwkeurig bijhouden en meten van de CO2-uitstoot. Het begrijpen van je Corporate Carbon Footprint en de verschillende soorten emissies, geclassificeerd als scope 1, scope 2 en scope 3. Scope is het Engelse woord voor bereik. Voor een praktische en efficiënte klimaatstrategie op bedrijfsniveau, moeten de verschillende emissiebronnen worden erkend en moeten nauwkeurige methoden worden gebruikt om ze te berekenen. Alleen wat kan worden herkend en gekwantificeerd, kan uiteindelijk worden beheerd (2). De Corporate Carbon Footprint (CCF) beschrijft de totale hoeveelheid broeikasgasemissies met inbegrip van CO₂-emissies die direct of indirect het gevolg zijn van de bedrijfsactiviteiten van een bedrijf. Op basis van de gegevens die bij de registratie en berekening van de CCF worden verzameld, kunnen individuele broeikasgasreductiedoelstellingen voor duurzaamheid en milieu worden vastgesteld.
Welke verschillende broeikasgassen zijn er?
Als het over klimaatverandering gaat, dan wordt meestal gewezen naar CO₂ als oorzaak. Maar dat is niet het enige broeikasgas, er is ook nog het sterke neefje namelijk methaan CH4 dat ontstaat op natuurlijke wijze door bacteriën bij de afbraak van dode planten en dieren.
Als derde is er distikstofoxide N2O, in de volksmond ook wel lachgas genoemd, en komt dit gas voor in patronen zoals gebruikt in een slagroomapparaat. Zo één lachgaspatroon bevat 8 gram De bijdrage hiervan aan de opwarming van de aarde is vergelijkbaar met die van de hoeveelheid kooldioxide die vrijkomt bij de verbranding van 1 liter benzine. Best veel dus. Bovendien duurt het 120 jaar voordat een molecuul lachgas uit de atmosfeer is verdwenen omdat het wordt afgebroken in de stratosfeer, op meer dan 20 km hoogte, door de daar zeer intense ultraviolette straling van de zon.
Ze hebben alle drie de grootste invloed op de klimaatverandering en het milieu.
Wist je dat? Methaan is een krachtiger broeikasgas dan CO₂ en houdt wel 23 keer meer warmte vast dan dezelfde hoeveelheid CO2. Methaan heeft wel een minder lange levensduur in de atmosfeer dan CO2. Omdat CO2 langer in de atmosfeer blijft, en de uitstoot hiervan het grootste is, heeft CO2 wel het grootste effect op het klimaat. Naast een broeikasgas is methaan ook een brandstof. Zo is methaan het belangrijkste bestandsdeel in aardgas en biogas.
De bovengenoemde verschillende broeikasgassen, die in de waardeketen van een bedrijf worden geproduceerd, worden geregistreerd als CO2-equivalent (CO2-e in ton). Het klimaateffect van broeikasgassen of het aarde opwarmingsvermogen CO2-e varieert sterk. Het aarde opwarmingsvermogen van een chemische verbinding is een meetwaarde voor de relatieve bijdrage ervan aan het broeikaseffect, d.w.z. het gemiddelde opwarmingseffect van de atmosfeer van de aarde over een bepaalde periode.
Hoewel methaan slechts ongeveer tien jaar in de atmosfeer blijft, is zijn opwarmend effect (over een periode van honderd jaar) 28 keer groter dan dat van CO2 (verblijftijd 1000 jaar). Distikstofoxide N2O (verblijftijd 120 jaar) heeft een 273 keer sterker opwarmend effect dan CO2.
Greenhouse Gas Protocol en Scope 1, 2 en 3
Het Protocol inzake broeikasgassen is de meest gebruikte internationale norm voor de boekhouding van broeikasgassen.
Het vormt de basis voor vele andere normen zoals ISO 14064 (registratie en verificatie van broeikasgassen) en kan worden getraceerd terug in de tijd tot het Protocol van Kyoto van 1997 en de daarin vervatte overeenkomst inzake maatregelen en doelstellingen ter bestrijding van klimaatverandering.
Het is in 1998 tot stand gekomen door een gezamenlijk initiatief van het World Resources Institute en de World Business Council for Sustainable Development. Het GHG-protocol verdeelt de uitstoot van broeikasgassen in drie groepen (Scope 1, 2 en 3).
Scope 1 directe broeikasgasemissies: omvat eigen emissies zoals van bedrijfsvoertuigen, en ontsnapte emissies zoals gaslekken.
Scope 2 indirecte broeikasgasemissies: omvat emissies afkomstig van de opwekking van aangekochte energie.
Scope 3 indirecte broeikasgasemissies in de waardeketen: omvat emissies afkomstig van aangekochte goederen en diensten, zakenreizen, afvalverwerking, investeringen, vergunningen, enz.
Wat vereist het Greenhouse Gas Protocol van jouw bedrijf?
Volgens het GHG-protocol moeten alle Scope 1 en Scope 2 broeikasgasemissies worden geregistreerd in een broeikasgassenboekhouding. Scope 3 emissies hoeven nu nog niet te worden geregistreerd, dit zal in de eerstvolgende jaren zeker veranderen.
Hoewel de boekhouding voor scope 3, vliegreizen, woon-werkverkeer, afval, afschrijving van gebouwen enz … optioneel is, zijn ze van groot belang voor een duurzame klimaatbescherming. Door het grote aantal betrokken actoren en processen kan de boekhouding voor Scope 3 zeer complex en tijdrovend worden.
Bij productiebedrijven blijkt dat het grootste gewicht van de carbon footprint zich meestal in scope 3 bevindt. In een volgend artikel gaan we daarom verder inzoomen op deze scope. Het kan raadzaam zijn een deskundige op het gebied van duurzaamheid, milieu en scope in te schakelen.
ISO 14064 voor de boekhouding van broeikasgassen
ISO 14064 ondersteunt de vertaling van wetenschappelijke kennis in werkinstrumenten die helpen bij de bestrijding van klimaatverandering (3). De ISO 14064-norm bestaat uit 3 delen en vormt de basis voor de berekening en verificatie van broeikasgasemissies:
Deel 1: dient als basis en norm voor de boekhouding van broeikasgassen in een bedrijf. Specificeert vereisten voor het ontwerp en de ontwikkeling van broeikasgassen inventarissen op organisatie- of unitniveau. Hierin wordt beschreven hoe de individuele emissies van broeikasgassen moeten worden geregistreerd, verwerkt en gedocumenteerd.
Deel 2: heeft betrekking op projectniveau en wordt gebruikt om broeikasgassen te bepalen, te bewaken, te verminderen en te documenteren.
Deel 3: biedt “vereisten en richtlijnen” voor de “uitvoering en controle” op broeikasgassen. De validering en verificatie van broeikasgasverklaringen. En is van toepassing op controlerende organisaties.
Het doel van de reeks normen is om broeikasgassen duidelijk te definiëren, om bedrijven te helpen de uitstoot te verminderen, om transparantie te creëren en om innovatie te stimuleren.