Ergonomische werkplek, snel en accuraat inpakken

Slechts twee van de vijf werknemers zijn tevreden over hun computerwerkplek, zo blijkt uit een enquête. Velen hebben last van beperkingen en verouderde apparatuur. Uit een onderzoek in 2017 bleek dat ongeveer 2200 kantoormedewerkers en 600 bedrijfsmanagers klagen over tekortkomingen en verouderde technologie op hun computerwerkplekken. Ook over ergonomische aspecten zoals het gebruiksgemak van kantoorapparatuur werd geklaagd. 

Een slechte ergonomie van de werkplek kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen en daarmee tot ziekteverzuim onder werknemers. Gevolgen kunnen zijn: Nek-, schouder-, rug- en onderrugpijn, spijsverteringsproblemen, pijnlijke benen, hart- en bloedsomloopproblemen, lage cerebrale bloedcirculatie, gezichtsstoornissen, ischias, diverse rugklachten, en nog veel meer. 

In de top 10 van beroepen met de meeste ziektegevallen staan schoonmaakdiensten, bouwnijverheid, weg- en waterbouw en metaalconstructie, alsmede de logistieke sector. De logistieke sector vergt veel van de werknemers. Er worden onder andere zware lasten gedragen, getrokken, opgetild, gepickt en ingepakt.  

Ook lang staan is vaak noodzakelijk. De fysieke belasting is hoog en daarnaast is de tijdsdruk (vooral door e-commerce) extreem. De werkstappen moeten steeds sneller worden uitgevoerd, waardoor de druk op de werknemers om te presteren voortdurend toeneemt.  

Werknemers bereiken snel hun grenzen. Problemen met de wervelkolom en de rug komen zeer vaak voor in de productie en in het magazijn. Een verkeerde belasting werkt rugproblemen in de hand. Concrete factoren zijn werken boven het hoofd, regelmatig buigen, activiteiten met een gebogen bovenlichaam en de permanente zithouding aan het bureau. Typische gevolgen zijn slijtage van gewrichten, wervels en tussenwervelschijven. Ook psychologische factoren zoals stress kunnen bijdragen tot symptomen van rugaandoeningen. Daarom is een ergonomische inrichting van werkplekken in de logistiek of in het magazijn van bijzonder belang. 

In de moderne tijd (vanaf 1919) hield het Bauhaus zich als eerste bezig met het thema ergonomie. Het werd echter pas door de Amerikaanse productontwerper Henry Dreyfuss en zijn ontwerpbureau consequent en uitvoerig ontwikkeld en toegepast. Ergonomisch heeft tot doel de werkplek en de omgeving optimaal aan het individu aan te passen. De term komt uit het Grieks en is samengesteld uit de woorden "ergon" ("werk") en "nomos" ("wet"). 

Volgens REFA is een ergonomische werkplek een werkplek die optimaal is afgestemd op de behoeften van de persoon die er werkt. Deze verbetering van het mens-machine raakvlak is gericht op arbeidsveiligheid, economische efficiëntie en menselijkheid.  

Het doel is om de mensen die er werken te beschermen tegen fysieke schade, ook bij het langdurig uitvoeren van hun werk, om de geestelijke gezondheid te waarborgen en zo een efficiënte en foutloze uitvoering van het werk mogelijk te maken.  

Het Bundesinstitut für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin (BAUA) definieert ergonomie als "theorie die principes, gegevens en methoden toepast op het ontwerpen van werksystemen met als doel het welzijn van mensen en de prestaties van het totale systeem te optimaliseren." Ergonomie kan over het algemeen worden gezien als een subdiscipline van veiligheid en gezondheid op het werk. 

De Arbowet: 

In artikel 3 de algemene verplichting om het werk zodanig te organiseren en zodanig middelen ter beschikking te stellen dat er geen risico optreedt voor de gezondheid of veiligheid van de medewerkers.  

In artikel 4 is de verplichting opgenomen om aan medewerkers met een medische beperking een aan het individu aangepaste werkplek te bieden.  

In artikel 8 is voorgeschreven dat medewerkers adequate instructie krijgen om hun werk veilig uit te kunnen voeren.  

Artikel 11 geeft aan dat de medewerkers de instructies ook moeten opvolgen.  

Voor meer info zie onderaan dit artikel bij lectuur. 

In de arbeidswetenschappen wordt een onderscheid gemaakt tussen stress en belasting. Stress kan objectief worden vastgesteld en wordt onderverdeeld in fysieke, mentale en psychosociale stress. Zij hebben geen rechtstreeks effect, maar worden in hun stressgevolgen beïnvloed door persoonlijke hulpbronnen en individuele omstandigheden, alsmede door externe hulpbronnen (b.v. ruimte voor activiteit, actie, besluitvorming) van de werknemers. 

Terugkoppeling van stressprocessen heeft een modificerend effect op stressfactoren. Een totale stress komt voort uit een veelheid van individuele stressfactoren en werkt dus als een stresscombinatie. Daarom kan het ergonomische ontwerp van een werkomgeving niet alleen op objectieve criteria worden gebaseerd, maar moet altijd rekening worden gehouden met de subjectieve effecten op de betreffende werknemer. 

Een verscheidenheid van fysieke, mentale en psychosociale stress komt voor bij verpakkers op inpakwerkplekken. Voorbeelden zijn: 

- zware en volumineuze producten worden verhandeld 

- De artikelen worden verpakt in over een rand opgestelde vouwdozen of containers 

- Er worden hef- en daalbewegingen gemaakt, deels ook lichaamsrotaties met opgetilde lasten 

- Er is een groot aantal stressfactoren, waarvan sommige hoog zijn.  

- De buffer van het arbeidsaanbod wordt niet kleiner 

- Er moeten complexe boekhoudkundige procedures op de computer worden uitgevoerd 

- Er is een groot aantal keuzemogelijkheden voor vullers om de goederen in de doos vast te zetten en de pakketten verzendklaar te maken 

- Fysieke belasting wordt veroorzaakt door het plaatsen van de voorverpakte eenheden op pallets of transportbanden 

- het aanwezige stof en lawaai enz. bemoeilijken over het algemeen het werk 

Een ergonomisch ontworpen inpaktafel is elektrisch in hoogte verstelbaar, zodat de inpakker de tafel optimaal op zijn eigen hoogte kan instellen. De hoogte kan variabel worden ingesteld, afhankelijk van de te verpakken goederen. Een weegschaal, die verbonden is met de magazijnbeheersoftware, is ingebouwd in het werkoppervlak van de verpakkingstafel. Boven de weegschaal, waar het eigenlijke verpakkingsproces plaatsvindt, bevindt zich een dispenser voor verpakkingshulpmiddelen en vulstoffen.  

Indien nodig, vallen deze rechtstreeks in de verpakking. Iets verschoven naast de weegschaal is op kijkhoogte een beeldscherm gemonteerd. Het toetsenbord bevindt zich op een stevige draaischijf eronder. Ernaast staat een printer voor de verzendpapieren, die in verband met de printerhoogte op een laaghangend verlengstuk is geplaatst.  

Het verpakkingsmateriaal en de dozen zijn verticaal boven het werkblad geplaatst en kunnen worden vastgepakt zonder de romp te draaien. Direct naast het tafelblad met de weegschalen wordt de verpakking door middel van een flexibele plaat op een doorlopende transportband overgebracht. Hierdoor worden hef- en duwbewegingen voor de verpakker vermeden.  

Evenzo zorgt een heftafel, afhankelijk van het verpakkingsproces, ervoor dat de verpakker niet overmatig hoeft te buigen of te strekken bij het laden van het pakket op een pallet of rolcontainer. Voor het heffen en laten zakken van grotere ladingen kunnen manipulatoren ter beschikking worden gesteld. Indien mogelijk moeten staand of zittend werkplekken worden aangeboden. Een dergelijk ontwerp voorkomt onnodig tillen en laten zakken van lasten. Bovendien wordt buigen, strekken en verdraaien van het lichaam met gewichten voorkomen. 

Inpaktafels moeten altijd individueel worden ontworpen. Er moet voldoende opslagruimte zijn voor de voorraad van een dag (plakband, papier, enz.), alsmede gestructureerde opslagruimten en voorzieningen voor afvalverwijdering. De werkomgeving moet licht, schoon en stofvrij zijn.  

De gereedschappen voor het uitvoeren van de werktaak moeten binnen handbereik zijn en steeds op dezelfde plaatsen in de werkruimte beschikbaar zijn. Een duidelijke structuur en orde vermijdt zoekwerk en fouten en vergemakkelijkt in het algemeen het werk. Het computerscherm aan de inpaktafel moet scherpe en contrastrijke informatie weergeven en de invoerschermen moeten eenvoudig en aantrekkelijk zijn. 

Door de hierboven beschreven ergonomische inrichting van de inpakwerkplek kan de inpakker intensiever en met minder belasting werken. Hij is geconcentreerder, minder vermoeid en is minder gevoelig voor fouten. Dergelijke inpakstations zijn zelfs geschikt voor oudere werknemers. 

Een pakstation moet altijd van geval tot geval worden onderzocht en geconfigureerd. De oplossing is een compromis tussen de bestaande eisen als gevolg van de orders, de te verpakken producten, de integratie in de processen en de betrokken werknemers. Om de complexiteit van de ontwerptaak beter te begrijpen, kunt u zich voorstellen dat een inpakwerkstation bijvoorbeeld spiegelbeeldig moet worden ontworpen voor rechtshandige en linkshandige mensen. 

Literatuur:

1. Arbowetgeving in de Logistiek: https://www.stlwerkt.nl/Media/media/Domeinen/Preventie%20en%20verzuim/2018-04-Arbocatalogus-Transport-en-Logistiek-Definitieve-versie.pdf?ext=.pdf